डाळिंब आणि आरोग्य

डाळिंब फळ हे पुनिकासी कुटुंबातील पुनिका एल. वंशाच्या पानगळीच्या

 झाडापासून बनलेले आहे (१). या फळाला त्याचे नाव लॅटिन शब्द 'पोमस' आणि 'ग्रॅनम' (धान्यांसह सफरचंद) पासून मिळाले आहे, जे डाळिंबाच्या

 झाडाच्या उपभोग्य लॅटिननाव Punica granatum

 भागाचा संदर्भ देतात (२).

ऐतिहासिकदृष्ट्या, डाळिंबाचे झाड

प्रारंभिक कांस्य युग (३५००-२००० ईसापूर्व) पासून आहे

 ज्यात जीवाश्म आहेत

शोध (बियाणे, पाने आणि फांद्या) प्रामुख्याने सापडल्या

मध्य आशिया, भूमध्यसागरीय क्षेत्र आणि

मध्य पूर्व (३) मध्ये. सध्या, ते

उत्तर आणि दक्षिण अमेरिका, मध्य पूर्व आणि

काकेशस प्रदेश, दक्षिण आणि मध्य आशिया, 

उत्तर आणि उष्णकटिबंधीय आफ्रिका तसेच भूमध्यसागरीय क्षेत्रात,

 सिसिली (४) सह लागवड केली जाते.

लक्षात ठेवा की, डाळिंब हे जीवनाचे प्रतीक मानले जात असे, 

जे अनेक प्राचीन संस्कृती आणि धर्मांमध्ये समृद्धी आणि सुपीकतेचे प्रतीक आहे. 

 उदाहरणार्थ, इजिप्शियन लोक डाळिंबाला

मृत्यूनंतरच्या जीवनाचे प्रतीक मानत होते, 

तर बायबलच्या जुन्या करारात ते नशीब, विपुलता आणि 

प्रजननक्षमतेचे प्रतीक होते (१,५).

तथापि, डाळिंबाला

त्याच्या वैद्यकीय वापरासाठी देखील ओळखले जाते. खरंच,

साहित्यात वर्णन केल्याप्रमाणे, डाळिंब आणि त्याचे डेरिव्हेटिव्ह्ज

(फळ, रस, पेरीकार्प, बिया आणि पाने) मध्ये अनेक

 उपचारात्मक आणि औषधीय गुणधर्म आहेत (६), 

ज्यामध्ये प्रीबायोटिक प्रभाव समाविष्ट आहेत.

प्रीबायोटिक इफेक्ट्ससह (७).

हे गुणधर्म

असंख्य फायटोकेमिकल्सच्या उपस्थितीमुळे आहेत. ज्ञात 

फायटोकंपाउंड्समध्ये, एलाजिटानिन्स, गॅलोटॅनिन्स, 

अँथोसायनिन्स, अँथोसायनिडिन्स, फ्लेव्होनॉइड्स, फ्लेव्होनोन,

 फ्लेव्होनॉल्स, सेंद्रिय आम्ल, फॅटी आम्ल आणि लिपिड्स

, फिनोलिक आम्ल, अल्कलॉइड्स आणि लिग्नान

 हे डाळिंबापासून वेगळे केले गेले आहेत (८,९).

गेल्या काही वर्षांत, डाळिंब आणि त्याच्या फायटोकेमिकल्सच्या 

मानवी आरोग्यावर होणाऱ्या फायदेशीर परिणामांवर 

वैज्ञानिक समुदायाचे लक्ष वेगाने वाढले आहे, 

जे प्रकाशित झालेल्या वैज्ञानिक अभ्यासांनी दाखवून दिले आहे (१०-१५).

 म्हणूनच, या पुनरावलोकन लेखात, डाळिंबाचे फायदेशीर

 गुणधर्म आणि मानवांना प्रभावित करू शकणाऱ्या 

अनेक पॅथॉलॉजिकल परिस्थितींवरील त्याचे संभाव्य परिणाम सारांशित केले आहेत.

हृदय व रक्तवाहिन्यांमधील रोगांमध्ये डाळिंबाची संरक्षणात्मक भूमिका

हृदय व रक्तवाहिन्यांच्या विकारांमुळे, जगभरातील विकृती 

आणि मृत्युदराचे मुख्य कारण (६३) आहे.

जसे व्यापकपणे वर्णन केले आहे, अनेक जोखीम घटक आहेत

हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगांच्या विकासात सामील आहेत,

उदाहरणार्थ, उच्च रक्तदाब, हायपरलिपिडेमिया,,(कोलेस्टेरॉल triglycerides,,)

विशेषतः हायपरकोलेस्टेरोलेमिया ( कोलेस्टेरॉल वाढ) आणि एथेरोस्क्लेरोसिस,

याचा अर्थ रक्तवाहिन्यांच्या वॉल च्या आत कोलेस्टेरॉल इतर पदार्थ जमतात

धूम्रपान, लिंग, वय, लठ्ठपणा, मधुमेह, बैठी जीवनशैली, 

अस्वास्थ्यकर आहार, गरिबी, कौटुंबिक इतिहास

 आणि अनुवांशिक पूर्वस्थिती (64).

या संदर्भात, अनेक अभ्यासांनी हे सिद्ध केले आहे की 

फळे आणि भाज्यांनी समृद्ध आहाराद्वारे वैशिष्ट्यीकृत निरोगी जीवनशैली

विकसनाच्या कमी जोखमीशी सकारात्मकरित्या संबंधित आहे

हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी विकार (65,66).

हे फायदेशीर परिणाम फळे आणि भाज्यांमध्ये आढळणाऱ्या जैवक्रिय संयुगांच्या विस्तृत स्पेक्ट्रममुळे होतात; उदाहरणार्थ, जीवनसत्त्वे, अँटिऑक्सिडंट्स,

फोलेट्स आणि फायटोकेमिकल्स, जसे की

लॅरोटीनोइड्स आणि पॉलीफेनॉल (67,68).  या क्षेत्रात,

अलीकडील क्लिनिकल चाचण्या आणि इन व्हिव्हो/इन व्हिट्रो अभ्यास

असे अधोरेखित केले आहे की डाळिंब अनेक जोखीम घटकांना प्रतिबंधि

त करण्यास आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्यास

 प्रोत्साहन देण्यास मदत करू शकते.

Ref

Pomegranate: A promising avenue against the most common chronic diseases and their associated risk factors (Review)

Authors: Alessandro Lavoro Luca Falzone Giuseppe Gattuso Rossella Salemi Giovanni Cultrera Gian Marco Leone Giuseppa Scandurra Saverio Candido Massimo Libra

Int Jou Of Functional Functional Nutrtion 

Vol. 2 Issue 2