वृद्धत्वादरम्यान संज्ञानात्मक कार्य सुधारण्यासाठी ओमेगा-3 फॅटी अॅसिड्स

 

 

१. प्रस्तावना

गेल्या शंभर वर्षांच्या वैद्यकीय आणि जीवशास्त्र तंत्रज्ञानाच्या प्रगती आणि प्रगतीनंतर, लोक आता पूर्वीपेक्षा जास्त काळ जगतात. सध्या प्रतिबंधात्मक आणि उपचारात्मक दोन्ही पद्धती असंसर्गजन्य रोग (एनसीडी) कमी करण्यात अपयशी ठरत आहेत, परंतु त्यांनी आपले आयुर्मान वाढविण्यात यश मिळवले आहे. परिणामी, मानवी आयुर्मान लक्षणीयरीत्या वाढले असले तरी, आपल्या आरोग्याचा कालावधी तोच राहिला नाही [१].

लोकसंख्याशास्त्रीयदृष्ट्या, समाज वृद्ध होत आहे आणि वृद्धत्व प्रक्रियेत प्रगतीशील आणि अपरिवर्तनीय जैविक बदल समाविष्ट आहेत, ज्यामुळे दीर्घकालीन आजार, संज्ञानात्मक कमजोरी, शारीरिक बिघाड आणि मृत्यूची शक्यता वाढण्याचा धोका वाढतो [१]. खरं तर, वृद्धत्वादरम्यान संज्ञानात्मक कार्याचे नुकसान हा सर्वात महत्त्वाचा बदल मानला जातो आणि असा अंदाज आहे की डिमेंशिया असलेल्या रुग्णांची संख्या - बौद्धिक अपंगत्व [२] सारख्या न्यूरोडेव्हलपमेंटल विकारांपासून वेगळे केले पाहिजे अशा संज्ञानात्मक कार्याचे महत्त्वपूर्ण नुकसान मानले जाते - २०५० मध्ये ११५.४ दशलक्ष पर्यंत पोहोचेल [३].

वृद्धत्व प्रक्रिया आपल्या अनुवांशिक वारसा आणि पर्यावरणीय प्रभावांमधील परस्परसंवादामुळे होते.  वृद्धत्वाच्या काळात, आपल्या पेशींना विविध प्रकारच्या अंतर्गत आणि बाह्य त्रासांना सामोरे जावे लागते, ज्यामध्ये ऑन्कोजेनिक सक्रियता, ऑक्सिडेटिव्ह आणि जीनोटॉक्सिक ताण, मायटोकॉन्ड्रियल डिसफंक्शन, विकिरण आणि म्युटेजेनिक घटकांचा समावेश असतो [4]. या व्यत्ययांना प्रतिसाद म्हणून, पेशी चक्र अटकेची स्थिर स्थिती निर्माण होते आणि पेशींची वाढ होण्याची क्षमता कमी होते आणि वृद्धत्वाच्या टप्प्यात प्रवेश करते [4].

वृद्धत्वाच्या पेशींमध्ये आकारविज्ञान बदल, क्रोमॅटिन रीमॉडेलिंग, चयापचय पुनर्प्रोग्रामिंग आणि IL-1 आणि TNF-α सारख्या बहुतेक प्रोइन्फ्लेमेटरी घटकांचे जटिल मिश्रण स्रावित होते. वृद्धत्वाच्या पेशी अधिक प्रमाणात असल्याने, ते रोगप्रतिकारक पेशींच्या सक्रियतेपासून स्वतंत्र असलेल्या संभाव्य दीर्घकालीन दाहक अवस्थेकडे नेत असते, ज्यामुळे ऊतींचे होमिओस्टॅसिस बिघडू शकते [5]. दीर्घकालीन कमी-दर्जाच्या प्रणालीगत जळजळीच्या या घटनेला "दाहक" म्हणतात आणि वृद्धत्वाच्या गतीमध्ये, संज्ञानात्मक आणि शारीरिक कार्यांच्या बिघाडात आणि शेवटी, वय-संबंधित रोगाच्या विकासात मध्यवर्ती भूमिका बजावते असे मानले जाते.

याव्यतिरिक्त, अनेक अंतर्गत आणि पर्यावरणीय घटक ऑक्सिडेटिव्ह ताण निर्माण करतात जे मुक्त रॅडिकल्सच्या उत्पादन आणि डिटॉक्सिफिकेशनमधील असंतुलनामुळे उद्भवणारी एक सामान्य घटना आहे. मुक्त रॅडिकल्स, प्रामुख्याने प्रतिक्रियाशील ऑक्सिजन आणि नायट्रोजन प्रजाती (RONS), पेशी आणि ऊतींना नुकसान पोहोचवू शकतात ज्यामुळे प्रोइन्फ्लेमेटरी मार्ग सक्रिय होतात जे वर उल्लेख केलेल्या "दाहक" [6] मध्ये योगदान देतात ज्यामुळे सेल्युलर वृद्धत्वाची पातळी वाढते.

वृद्धांमध्ये आरोग्य कालावधी आणि जीवनाची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी, प्रतिबंधात्मक आरोग्य हस्तक्षेपांची भूमिका विचारात घेणे अत्यंत महत्वाचे आहे. रोग रोखण्यामुळे केवळ सकारात्मक आरोग्य आणि कल्याण परिणाम मिळत नाहीत, जे सर्वात महत्वाचे परिणाम आहे, परंतु व्यापक आर्थिक महत्त्व देखील आहे, कारण आरोग्य सेवा प्रणाली वृद्ध समाजाचा दबाव हाताळण्यास तयार नाही. परिणामी, वैज्ञानिक समुदायाचे ध्येय म्हणजे सर्वात सामान्य वय-संबंधित विकारांना आणि विशेषतः संज्ञानात्मक कार्याच्या नुकसानाशी संबंधित असलेल्यांना रोखण्यासाठी गैर-औषधीय उपचार शोधणे, अशा प्रकारे वृद्ध लोकांचे कल्याण आणि इष्टतम आरोग्य शक्य तितक्या दीर्घकाळासाठी वाढवणे [7].

या दृष्टिकोनाचे अनुसरण करून, दोन शक्तिशाली आणि अलीकडील धोरणे, कार्यात्मक अन्न आणि व्यायाम, वृद्धत्वाशी संबंधित आजारांचा धोका कमी करतात हे दिसून आले आहे. पोषण हे आरोग्य स्थितीशी जवळून जोडलेले असल्याने, निरोगी वृद्धत्वाला तोंड देण्यासाठी योग्य आहार पद्धतींची मागणी वाढत आहे ज्यामध्ये अन्न पूरक आणि कार्यात्मक अन्न समाविष्ट आहेत. सिद्ध दाहक-विरोधी आणि अँटिऑक्सिडंट प्रभावांसह जैविक सक्रिय संयुगे वृद्धत्वविरोधी घटक म्हणून योग्य आहेत, परंतु त्यापैकी काही जसे की व्हिटॅमिन ई, व्हिटॅमिन बी 12 आणि बी 6 किंवा चहा पॉलीफेनॉलने सातत्याने सुधारित संज्ञानात्मक प्रभाव दर्शविला आहे [8,9,10,11].

मेंदूच्या आरोग्यासाठी मूल्यांकन केलेल्या पोषक घटकांमध्ये, ओमेगा-3 पॉलीअनसॅच्युरेटेड फॅटी अॅसिड्स (ω-3 PUFAs) हायलाइट करणे आवश्यक आहे, विशेषतः ω-3 LCPUFAs: DHA आणि EPA. ω-3 LCPUFAs चे वाढलेले सेवन, जे प्रामुख्याने मासे आणि इतर सीफूडमध्ये आढळतात, ते चांगल्या संज्ञानात्मक कार्याशी, संज्ञानात्मक घट होण्याच्या मंद दराशी आणि डिमेंशिया होण्याच्या एकूण कमी जोखमीशी संबंधित आहेत [12,13].  शिवाय, अल्झायमर किंवा पार्किन्सन रोग [14,15] सारख्या अधिक गंभीर न्यूरोलॉजिकल वय-संबंधित आजाराच्या उपचारात DHA आणि EPA हे आशादायक जैव-सक्रिय घटक आहेत. तथापि, निरोगी विषयांवरील काही क्लिनिकल अभ्यासांमध्ये वृद्धत्वादरम्यान संज्ञानात्मक कार्य सुधारणा आणि ω-3 LCPUFAs पूरक यांच्यात थेट परिणाम सिद्ध करण्यात अयशस्वी ठरले आहेत [15].

संदर्भ

Int J Mol Sc 2022 Mar 23;23(7):3472. doi: 10.3390/ijms23073472

वृद्धत्वादरम्यान संज्ञानात्मक कार्य सुधारण्यासाठी संरचित लाँग-चेन ओमेगा-3 फॅटी अॅसिड्स

इग्नासी मोरा 1,*, लुइस.  अरोला 2,*, अँटोनी कैमारी 3, झेवियर एस्कोटे 4, फ्रान्सेस्क पुइग्रोस 3

संपादक: फ्रान्सेस टी येन

Ref

Int J Mol Sc 2022 Mar 23;23(7):3472. doi: 10.3390/ijms23073472

Structured Long-Chain Omega-3 Fatty Acids for Improvement of Cognitive Function during Aging

Ignasi Mora 1,*, Lluís. Arola 2,*, Antoni Caimari 3, Xavier Escoté 4, Francesc Puiggròs 3

Editor: Frances T Yen