ओमेगा6 आणि ओमेगा3 यांची गुणोत्तर वाढ : लठ्ठपणा

 

         सारांश

गेल्या तीन दशकांमध्ये, पाश्चात्य आहारांमध्ये एकूण कॅलरीजच्या टक्केवारीत 

एकूण चरबी आणि संतृप्त चरबीचे सेवन सतत कमी होत आहे,

 ओमेगा-६ फॅटी अॅसिडचे सेवन वाढले आणि

 ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड कमी झाले,

परिणामी उत्क्रांतीदरम्यान ओमेगा-६/ओमेगा-३ गुणोत्तरात मोठी वाढ झाली आहे 

जी १:१ वरून आज २०:१ किंवा त्याहूनही जास्त झाली आहे.

  फॅटी अॅसिडच्या रचनेतील हा बदल जास्त वजन आणि

 लठ्ठपणाच्या प्रसारात लक्षणीय वाढ दर्शवितो.

  प्रायोगिक अभ्यासांनी असे सुचवले आहे की 

ओमेगा-६ आणि ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड्स अॅडिपोजेनेसिसच्या यंत्रणेद्वारे शरीरातील चरबी वाढीवर वेगवेगळे परिणाम करतात,

 अ‍ॅडिपोज टिश्यूचे तपकिरी होणे, लिपिड होमिओस्टॅसिस

, मेंदू-आतडे-अ‍ॅडिपोज टिश्यू अक्ष आणि सर्वात 

महत्त्वाचे म्हणजे प्रणालीगत दाह.  संभाव्य 

अभ्यासांमध्ये स्पष्टपणे दिसून येते की ओमेगा-६ फॅटी अॅसिड्सची 

पातळी आणि लाल रक्तपेशी (RBC) मेम्ब्रेन फॉस्फोलिपिड्समध्ये 

ओमेगा-६/ओमेगा-३ गुणोत्तर वाढल्याने लठ्ठपणाचा धोका वाढतो,

तर उच्च ओमेगा-३ RBC मेम्ब्रेन फॉस्फोलिपिड्समुळे

 लठ्ठपणाचा धोका कमी होतो.

मानवांमधील अलीकडील अभ्यासातून असे दिसून आले आहे 

की ओमेगा-६ आणि ओमेगा-३ फॅटी अॅसिडच्या सेवनाच्या

 परिपूर्ण प्रमाणाव्यतिरिक्त, ओमेगा-६/ओमेगा-३ गुणोत्तर AA 

इकोसॅनॉइड मेटाबोलाइट्स आणि कॅनाबिनॉइड प्रणालीच्या अतिक्रियाशीलतेद्वारे लठ्ठपणाचा विकास वाढविण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते,

जे इकोसॅपेन्टेनोइक अॅसिड (EPA) आणि डोकोसाहेक्साएनोइक अॅसिड (DHA) च्या वाढीव सेवनाने उलट करता येते. आरोग्यासाठी आणि लठ्ठपणाच्या प्रतिबंध आणि व्यवस्थापनासाठी संतुलित ओमेगा-६/ओमेगा-३ गुणोत्तर महत्त्वाचे आहे.

            निष्कर्ष आणि शिफारसी

मानवांचा विकास अशा आहारावर झाला जो ओमेगा-६ आणि ओमेगा-३ 

आवश्यक फॅटी अॅसिड्समध्ये संतुलित होता.

प्राणी आणि मानवी अभ्यासात ओमेगा-६ फॅटी अॅसिडचे उच्च सेवन 

आणि ओमेगा-६/ओमेगा-३ प्रमाण वजन वाढीशी संबंधित आहे, 

तर ओमेगा-३ फॅटी अॅसिडचे उच्च सेवन वजन वाढण्याचा धोका कमी करते. 

प्राण्यांमध्ये LA/ALA प्रमाण कमी केल्याने जास्त वजन आणि लठ्ठपणा टाळता येतो.

ओमेगा-६/ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड त्यांच्या बायोसिंथेटिक 

एन्झाईम्ससाठी स्पर्धा करतात आणि त्यांच्यात वेगळे 

शारीरिक आणि चयापचय गुणधर्म असल्याने, त्यांचे संतुलित ओमेगा-६/ओमेगा-३ प्रमाण संपूर्ण जीवनचक्रात आरोग्यासाठी एक महत्त्वाचा घटक आहे.

चरबीयुक्त ऊती हे फॅटी अॅसिड्स हाताळणारे मुख्य परिधीय लक्ष्य अवयव आहे आणि अॅड(अ‍ॅडिपोजेनेसिस) साठी AA आवश्यक आहे.

ओमेगा-6 फॅटी अॅसिडचे जास्त सेवन एंडोकॅनाबिनॉइड सिस्टमची 

अतिक्रियाशीलता वाढवते, तर ओमेगा-3 फॅटी अॅसिड

 सामान्य होमिओस्टॅसिस (अतिक्रियाशीलता कमी करते) घडवते.

ओमेगा-6 फॅटी अॅसिडचे जास्त सेवन लेप्टिन प्रतिरोध आणि

 इन्सुलिन प्रतिरोध वाढवते, तर ओमेगा-3 फॅटी अॅसिडचे 

जास्त सेवन होमिओस्टॅसिस आणि वजन कमी करते.

कारण ओमेगा-6/ओमेगा-3 गुणोत्तर 

जास्त वजन/लठ्ठपणाशी संबंधित आहे, 

तर संतुलित प्रमाण लठ्ठपणा आणि 

वजन वाढण्यास कमी करते,

 आहारातील ओमेगा-3 फॅटी अॅसिडचे सेवन वाढवताना 

ओमेगा-6 फॅटी अॅसिड कमी करण्यासाठी 

सर्वतोपरी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.

 हे साध्य करण्यासाठी 

(१) ओमेगा-६ फॅटी अॅसिड्स

 (कॉर्न ऑइल, सूर्यफूल, करडई, कापूस बियाणे आणि सोयाबीन तेल)

 असलेले आहारातील वनस्पती

 तेल ओमेगा-३ (अळशी, पेरिला, चिया, रेपसीड) 

आणि ऑलिव्ह ऑइल, मॅकाडामिया नट ऑइल, हेझलनट ऑइल किंवा

 नवीन उच्च मोनोअनसॅच्युरेटेड सूर्यफूल तेल यांसारख्या मोनोअनसॅच्युरेटेड

 तेलांमध्ये बदल करणे; आणि (२)

 आठवड्यातून २-३ वेळा माशांचे सेवन वाढवणे, 

तर मांसाचे सेवन कमी करणे आवश्यक आहे.

लठ्ठपणा रोखण्यासाठी, शारीरिक हालचालींसह,

 ओमेगा-६/ओमेगा-३ चे संतुलित प्रमाण १-२/१ हे सर्वात

 महत्वाचे आहारातील घटक आहे. लठ्ठपणाच्या व्यवस्थापनात 

ओमेगा-६/ओमेगा-३ चे प्रमाण कमी असणे विचारात घेतले पाहिजे.

Ref

Nutrients. 2016 Mar 2;8(3):128. doi: 10.3390/nu8030128

An Increase in the Omega-6/Omega-3 Fatty Acid Ratio Increases the Risk for Obesity

Artemis P Simopoulos